We maken gebruik van functionele cookies die minimaal nodig zijn om de website goed te laten werken. Met analytische cookies kunnen we het gebruik van deze website beter begrijpen en verbeteren. Je kan analytische cookies weigeren of aanvaarden.

Hoe we met deze informatie omgaan vind je terug in ons privacy- en cookiebeleid.

Blog

Wat heeft een kaarsenfabriek met onze democratie te maken?!

22-04-2024
“Den Bougie” in Borgerhout en de strijd voor het algemeen stemrecht

De kaarsenfabriek De Roubaix-d’Oedenkoven, in de volksmond “den Bougie”, is deel van het collectief geheugen van Borgerhout, niet in het minst omdat eind 19e eeuw den Bougie het decor was van een beslissende gebeurtenis voor de Belgische werkende klasse, namelijk het verwerven van democratische rechten.

Al sinds haar oprichting in 1885 ijverde de Belgische Werklieden Partij (BWP) voor het verwerven van algemeen stemrecht. Het toenmalige cijnskiesrecht, verankerd in de grondwet, verleende stemrecht aan mannen die een minimum aan belastingen betaalden of er vanwege hun beroep recht op hadden (advocaat, arts, …). Daardoor was de arme werkende bevolking hier de facto van uitgesloten. Bij de verkiezingen in 1892 mocht amper een ruime 2% van de Belgische mannelijke bevolking stemmen voor parlement en senaat. Het was een periode van doffe ellende voor de arbeidende klasse: kinderarbeid, lange werkuren, epidemieën door ongezonde leefomstandigheden, … tekenden hun leven. De BWP was van mening dat zij door het algemeen stemrecht in het parlement voldoende gewicht zou krijgen om de leef- en werkomstandigheden menselijk te maken.

Maar de elite geeft niet zomaar haar privileges op. Een voorstel tot grondwetswijziging wordt tot driemaal toe (1870, 1883 en 1887) afgewezen door de verkozenen des lands, tot in 1890 een vierde voorstel wel ontvankelijk wordt verklaard. Maar er wordt getalmd en het ene vertragingsmaneuver volgt het andere op. De arbeiders zijn het beu en in 1891 breekt een mijnwerkersstaking uit die opgevolgd wordt door 100000 mijnwerkers. Het komt tot botsingen met de gendarmen met doden tot gevolg, waaronder 16 slachtoffers in Mons. Maar de arbeiders blijven vastberaden, de klassenstrijd verhevigt. Zowel De Kamer als de BWP zijn bang voor een revolutionaire evolutie en zoeken naar een uitweg. Het is in dit kader dat de staking opvolging krijgt in Antwerpen.

Nog steeds bougeert het niet echt en in 1893 breekt een nieuwe staking uit die tegen het midden van april aangroeit tot 250000 arbeiders. Op 18 april 1893 trekken betogers naar Borgerhout om daar ook het werk te doen staken. Ze worden aan den Bougie opgewacht door politie en gendarmen. De Roubaix, één van de eigenaars van de kaarsenfabriek ontvangt een delegatie van de stakers maar weigert echter om het werk te doen staken en om de delegatie de arbeiders te laten toespreken. De betogers zijn teleurgesteld. Er wordt met stenen gegooid en er sneuvelen een paar ruiten van de fabriek. De gendarmen laden hun karabijnen en de politieagenten trekken hun sabels. De betogers vertrekken naar hun partijlokaal De Werker in de Diepestraat.

In de namiddag rond half vijf keren de betogers vastberaden terug naar Borgerhout. Naarmate de stoet door de straten trekt neemt haar omvang toe. Wanneer de menigte den Bougie bereikt is ze aangegroeid tot 4000 à 5000 mensen. De eerste rangen van de betogers dragen rode vlaggen en plakkaten. Behalve politie en gendarmerie, is nu ook de brandweer onder de wapens geroepen. Ook burgemeester Moorkens is er. Deze keer wordt een delegatie van de betogers wél toegestaan om met de arbeiders van de kaarsenfabriek te spreken. Maar de werklieden van den Bougie zijn niet politiek-syndicaal georganiseerd en durven niet te spreken of te staken uit vrees hun job en inkomen te verliezen. Opnieuw verlaat de delegatie teleurgesteld de fabriek.

De burgemeester schreeuwt enige waarschuwingen dat er geschoten zal worden als ze niet ophouden. Maar de betogers geven niet op.

Dan gaat het snel. Er wordt opnieuw met stenen gegooid waarbij een steen de hoed van burgemeester Moorkens raakt. De burgemeester schreeuwt enige waarschuwingen dat er geschoten zal worden als ze niet ophouden. Maar de betogers geven niet op. En dan klinkt het bevel om te schieten. Eerst met losse flodders. Maar wanneer de betogers nog steeds niet wijken en nog heviger met stenen beginnen te gooien klinkt plots: “Tirez pour tuer”. Opnieuw wordt er nu door de gewapende macht geschoten, maar deze keer met scherp. Om te doden. In paniek stuift de menigte uit elkaar. Er blijven vier dode lichamen liggen: Gustavus Hereygers, Josephus Van Diependael, Philippus Bosiers en Benedictus Van de Ven. Even later wordt, nabij het huidige districtshuis van Borgerhout een vijfde betoger, Cornelius Biscop doodgeschoten.

Het nieuws van de tragische gebeurtenissen bereikt snel de Kamer in Brussel. Uit schrik voor escalatie in andere steden wordt opnieuw over het algemeen stemrecht gedebatteerd en gestemd. Die avond verwoordt Edward Anseele, toenmalig voorzitter van de BWP, het resultaat in de notulen van de Belgische Werklieden Partij als volgt: ”Le suffrage universel avec vote pleural a été voté par 119 oui contre 14 nons et 12 abstentions”. Het algemeen meervoudig stemrecht voor mannen is een feit. Vanaf dan mogen álle mannen ouder dan 25 stemmen. De beter gestelden krijgen nog wel een tweede en sommigen een derde stem, maar de eerste stap in de democratisering van het parlementaire stemrecht is gezet.

”Le suffrage universel avec vote pleural a été voté par 119 oui contre 14 nons et 12 abstentions”.

In 1894 worden de allereerste verkiezingen onder het stelsel van algemeen meervoudig stemrecht voor mannen gehouden. Nu brengt 21% van de Belgische bevolking haar stem uit. De uittredende premier Beernaert voert ook de stemplicht in, in de hoop op die manier de gematigde, ongeïnteresseerde kiezer een groter gewicht te geven. De in zijn ogen radicale BWP doet haar intrede in de Kamer met 28 zetels.

Meer lezen? Lees het originele artikel hier. 

Deze bijdrage van Jef Vanhemel (Masereelfonds Antwerpen) werd origineel uitgegeven op de website van het Masereelfonds. 

Blog

Eerste keer stemmen? 5 tips van een expert!

10-04-2024

2024 is een belangrijk verkiezingsjaar: we stemmen op 9 juni voor het Europees, Federaal en Vlaams parlement & op 13 oktober voor de provincie- en gemeenteraad. Hoe hou je het hoofd koel als je voor de eerste keer gaat stemmen? Expert en onderzoeker Edward De Vooght geeft 5 tips!  

#1 - Vertrek van thema's die jij belangrijk vindt 

Lig je niet wakker van de algemene economie, de impact van de vergrijzing op de sociale zekerheid of de zoveelste staatshervorming? Logisch! Het is allemaal behoorlijk complex en dat je je niet wilt uitspreken over thema’s waar je weinig voeling mee hebt is eigenlijk zeer verdienstelijk.

Voor partijen is het goed dat de verkiezingen over hun thema’s gaan, want dat zorgt ervoor dat ze meer in beeld komen en kiezers vaker aan hen zullen denken. Maar het is niet omdat een bepaalde partij een thema claimt, dat die daarvoor de beste aanpak hebben. Durf dus los te komen van de klassieke associaties en kijk ook eens naar de rest. 

Laat je hierdoor dus niet in de maling nemen. Je kiest best zelf welke thema’s je belangrijk vindt. Bepaal zelf je agenda. 

#2 - Baseer je niet alleen op partijcommunicatie 

Ze kunnen het vaak goed uitleggen, die politici. Als toppolitici hun zegje doen op televisie, op sociale media of op papier, dan lijken de argumenten allemaal vanzelfsprekend. Het is dan verleidelijk om in het verhaal mee te gaan en overtuigd te worden. Maar een politicus zal altijd goede argumenten geven voor de eigen standpunten en goede tegenargumenten voor de standpunten van de concurrentie.

Je zal geen genuanceerde mening terugvinden in politieke communicatie. Hiervoor ga je best zelf eens op onderzoek. Kranten, opiniestukken en de visies van meerdere partijen vergelijken, in plaats van een beslissing te nemen op basis van een post of interview van één politicus. 

#3- Zoek uit wie er op de kieslijst staat

Ben je de partijen een beetje moe? Vrees je voor eenheidsworst of heb je het gevoel dat geen enkele partij bij jou past? Dan hoef je niet op een partij te stemmen. Je kan weliswaar niet op verschillende partijen stemmen met dezelfde stembrief, maar je hoeft je stem niet aan de volledige partij te geven.

Je kan kiezen om het vertrouwen aan de partij te geven door de lijststem bovenaan in te kleuren, maar je kan ook kiezen om je vertrouwen aan een persoon te geven. Bij de lijststem volg je de hiërarchie van de lijst. Je steunt de volgorde waarin die staan. Wil je een persoonlijke touch geven aan je stem, dan stem je best op een kandidaat in plaats van een partij.

Politici hebben vaak een bepaalde expertise of engagement en het is misschien wel fijn om te stemmen voor de politicus die zich specifiek engageert of specialiseert voor wat jij wel belangrijk vindt. En hoe meer persoonlijke stemmen zij halen in verkiezingen, hoe meer zij kunnen doorwegen in hun partij.

#4 - Vergaap je niet aan celebrity politicians

Politici maken deel uit van de entertainmentcultuur en verschijnen in programma’s als privépersonen om over andere zaken te praten dan over politiek. Dat heet celebrity politics. Meer dan een ideologische test, zijn verkiezingen ook een populariteitswedstrijd. De toppolitici zijn ook bekende Vlamingen geworden. Natuurlijk mag je op deze politici stemmen, maar wees je ervan bewust dat een politicus die op televisie verschijnt altijd aan politieke overtuiging aan het doen is, ook al gaat het niet over politiek.  Sterker zelfs, in entertainmentprogramma’s werkt de overtuiging zoveel beter, want je hersenen zijn aan het ontspannen en dus niet kritisch aan het verwerken.

#5 - Pak de politici op hun woorden

Verkiezingstijd is de periode van de boude uitspraken en de grote beloftes. Partijen komen om de beurt met de zotste ideeën en de meest spraakmakende boutades. Ze nemen geen blad voor de mond. 

Om de aandacht van de kiezer te trekken en te houden, moeten partijen duidelijke en rechtlijnige voorstellen formuleren. Ze willen zich afzetten tegen de anderen partijen en dat kan alleen maar met unieke en vergaande beloftes. Dat is normaal.

Een stem uitbrengen is dus niet alleen een keuze voor inhoud of ideologie, maar ook voor een politieke stijl. Houd je van uitgesproken en bekvechtende politiek of heb je liever de kalme gesprekspolitiek. Het is zeker niet zo zwart-wit en er bestaan zeker allerlei mengvormen. Maar trap niet in de val om voor een revolutionaire en scherpe politicus te stemmen in het idee dat die constructief zaken zal veranderen in ons land of omgekeerd.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Deze tekst werd gepubliceerd op de website van de Arteveldehogeschool door Edward De Vooght. Edward De Vooght is senior onderzoeker bij de Arteveldehogeschool (expertisenetwerk Communicatie, Media en Design) en gastprofessor aan de Universiteit Gent. Hij is een expert op vlak van duidelijke en overtuigende communicatie bij studenten, wetenschappers en bedrijven. Daarvoor bouwt hij op jarenlange ervaring met talloze workshops en coachingsessies rond presentatie- en pitchtechnieken. 

Meer lezen? Lees het originele artikel!

Foto stempotlood
14 mrt

Lezing: Participatie en inspraak van burgers in de democratie

04-03-2024

We worden in 2024 jaar twee keer naar de stembus geroepen voor de verkiezing van vijf verschillende parlementen en raden. Zit onze rol als burger er daarmee op voor de volgende vijf jaar en laten we het vormgeven van de democratie verder over aan de verkozen politici? Heel wat mondige burgers zijn het niet eens met deze beperkte invulling van democratie en zijn vragende partij voor meer inspraak van burgers in het beleid, ook tussen de verkiezingen door. Zo waren er dit jaar heel wat volksraadplegingen op lokaal vlak die door burgers werden afgedwongen. Er wordt op lokaal vlak ook volop geëxperimenteerd met nieuwe vormen van inspraak en participatie van burgers zoals burgerbudgetten, burgerkabinetten en wijkraden. Ook op andere niveaus wordt er geëxperimenteerd met burgerpanels zoals in de Duitstalige gemeenschap, waar de samenwerking met burgerpanels structureel is ingebouwd.

Bram Verschuere heeft zich als Prof. Bestuurskunde (UGent) toegelegd op hoe burgers bij het beleid en dienstverlening van de overheid betrokken worden. Hij schetst voor ons een beeld van de recente evoluties op het gebied van participatie en inspraak. Hij benoemt ook de successen en valkuilen van deze experimenten om de democratie te verrijken. We leggen hem tenslotte de vraag voor of we hier meer moeten op inzetten om het vertrouwen in de democratie te herstellen. We maken ook tijd voor jouw vragen over dit thema.

Lees meer
Blog

Ieders stem telt biedt oplossing voor democratisch probleem dat afschaffing opkomstplicht in Vlaanderen creëert

17-01-2024

Bij de komende gemeenteraadsverkiezingen valt de opkomstplicht weg in Vlaanderen. Mensen zijn niet meer verplicht om naar de stembus te trekken. Deze beslissing van de Vlaamse regering dreigt grote gevolgen te hebben. Uit onderzoek blijkt dat het mensen in een kwetsbare positie zijn, die thuisblijven. Ieders stem telt, een coalitie van bijna 30 middenveldorganisaties wil dit democratisch probleem het hoofd bieden. Woensdagvoormiddag 17 januari 2024 lanceert Ieders stem telt haar campagne.

In 2019, toen er nog een opkomstplicht gold, vormde blanco en ongeldig stemmen opgeteld met niet komen opdagen zowat 15 procent van het electoraat. De blanco-ongeldig of niet opdagende kiezers zijn vaak jongeren en gepensioneerden. Hoofdzakelijk zijn ze kortgeschoold.[1] De intentie om te blijven stemmen als de opkomstplicht afgeschaft is, ligt bij hoge inkomens (58 procent) bijna dubbel zo hoog als bij lage inkomens (32 procent).[2]

Ongelijke opkomst betekent ongelijke invloed

“Die dalende opkomst van mensen in een kwetsbare positie is een probleem,” leggen Sofie Sas, en Caro Bridts, woordvoerders van Ieders stem telt uit. “Als mensen niet meer gaan stemmen, waarom zouden politici dan nog beleid voor hen voeren? En naar deze groepen wordt al zo weinig geluisterd: kijk maar naar het sanctionerende activeringsbeleid of de problematische keuzes op het vlak van betaalbare huisvesting. Mensen in een kwetsbare positie zijn daar de dupe van.”

Om ook mensen in een kwetsbare positie bij de verkiezingen te betrekken bundelden de trekkende organisaties SAAMO, Uit De Marge, Beweging.net, Welzijnszorg en SAM, steunpunt Mens en Samenleving de krachten. Ze zetten een samenwerkingsverband op poten met bijna 30 partners.[3] Elk van die organisaties heeft een specifieke achterban. ‘We wilden heel bewust een zeer divers bondgenootschap,” benadrukt Sas. ‘In Ieders stemt telt verenigen we de klassieke middenveldorganisaties, maar ook verenigingen van mensen in armoede, mensen met een migratieachtergrond, ouderen,  vrouwen, jongeren, mensen met een beperking …’

Slapende reuzen van de democratie[4]

Internationaal onderzoekt bewijst dat initiatieven als Ieders stem telt een grote impact hebben op de kiezersopkomst. Zo zien Amerikaanse onderzoekers[5] dat middenveldorganisaties met een slimme aanpak maar liefst 15 procent meer mensen naar de stembus krijgen. Zelfs een stijging van 5 procent wordt al gezien als een groot effect. “Het middenveld staat in Vlaanderen traditioneel sterk,” stelt Sas, “Maar die politieke taak komt de laatste tijd steeds meer onder druk. We bundelen de krachten om dat terug op te pakken, want het sociale middenveld is de slapende reus van de democratie. “Met Ieders stem telt gebruiken we onze kracht om een te oplossing bieden voor de problemen die de afschaffing van de opkomstplicht veroorzaakt.”

Wat doet Ieders stem telt?

“Als ik met mensen in een kwetsbare positie praat, merk ik dat voor velen van hen politiek niets meer is dan wat slogans,” zegt Bridts die ook opgeleide ervaringsdeskundige is. “Met Ieders stem telt willen we terug over politiek praten. Niet over de intriges en de strategische spelletjes maar over oplossingen van problemen waar mensen dagelijks mee kampen. Een politiek die structurele maatregelen neemt die de oorzaken van de problemen aanpakken. Ieders stem telt maakt daarbij het verschil omdat wij dicht bij mensen staan en contact hebben met de politiek. Op die manier willen we ontmoeting creëren tussen lokale politici en de burgers. Gesprekken van mens tot mens zijn hierbij zo leerrijk voor beide partijen.”

Naast gesprekken over en met politiek biedt Ieders stem telt vormingen en ander ondersteuningsmateriaal aan voor iedereen die met mensen in hun omgeving opnieuw over politiek wil praten. “We denken daarbij aan de voorzitter van de plaatselijke biljartclub tot een opvoedster in de bijzondere jeugdzorg,” benadrukt Sas. “Zoveel mogelijk mensen geïnformeerd naar de stembus krijgen is ons doel.” Voor meer informatie kunnen geïnteresseerden terecht op  de website van Ieders stem telt die het samenwerkingsverband op woensdag 17 januari lanceert op een ontmoetingsmoment voor pers en middenveldpartners.


Iedereen is nodig

“Mensen zijn teleurgesteld in de politiek,” weten Sas en Bridts. “En ze hebben daar ook reden toe. Door politieke keuzes zijn er geen loketten meer waar ze makkelijk terecht kunnen, vinden ze geen betaalbare woning meer, en geen plek in de opvang van hun kinderen. Maar dat kan anders. Met Ieders stem telt zijn we ervan overtuigd dat er nog genoeg individuele politici zijn die echt hun best doen voor mensen in een kwetsbare positie.”

“Als we de beide groepen met elkaar in contact brengen, herwinnen we het vertrouwen van mensen in de politiek,” sluiten de twee woordvoerders af. “Dat is belangrijk, want politiek heeft een enorme impact op hun leven. Met IST willen we tonen dat kiezers daar via hun stem invloed op kunnen hebben. Op die manier gaan ook mensen in een kwetsbare positie hopelijk toch stemmen. Dat is ons doel, want als we de democratie beter willen doen werken, hebben we iedereen nodig.”

26 jan

Train the trainer | Hoe ga je met Ieders Stem Telt aan de slag?

16-01-2024
Gesprekken voeren over politiek met wie niets met politiek heeft 

Op 13 oktober zoveel mogelijk mensen bewust en geïnformeerd naar de stembus krijgen, daar gaan we voor met Ieders Stem Telt. Maar hoe begin je over politiek en verkiezingen te praten met mensen die er liefst zo weinig mogelijk over horen?  

Omdat ze teleurgesteld of boos zijn in de politiek. Omdat ze niet langer het vertrouwen hebben dat politiek iets in hun leven kan veranderen.    

Impact van politiek 

We werkten een stappenplan uit voor een traject dat je kan aangaan met mensen. Om de boosheid, het wantrouwen, of drempels weg te werken, een plaats te geven, of te doen omslaan in een motor tot verandering.  

Want politiek heeft een grote impact op ons dagelijkse leven, maar wij kunnen ook impact uitoefenen op de politiek. Bijvoorbeeld door te stemmen.  

Stappenplan en train the trainers  

Met dit stappenplan lanceren we een reeks train-the-trainers, die professionals en vrijwilligers en iedereen die rond de verkiezingen iets wil doen, de nodige baggage geeft om moeilijke gesprekken te voeren.  

De eerste webinar, over dit hele traject, gaat door op vrijdag 26 januari tussen 10u en 12u.   

Ieders Stem Telt organiseert rond elk vormingspakket een online ‘Train the trainer', waarbij ervaren professionals je de specifieke vaardigheden en kennis aanleren. Op die manier kan jij er in jouw organisatie mee aan de slag. 

Je kunt de ‘Train the trainer' live volgen of achteraf de opname bekijken. Hieronder vind je het overzicht. 

Maak je keuze en schrijf je in